ศูนย์เรียนรู้เทคโนโลยีการควบคุมศัตรูพืชโดยชีววิธี มหาวิทยาลัยแม่โจ้ (MJU-BCTLC)
แมลงศัตรูธรรมชาติ
แมลงศัตรูธรรมชาติ มีประโยชน์และมีบทบาทในการควบคุมแมลงศัตรูพืช (Insect pest) โดยชีววิธีและเป็นปัจจัยทางชีวภาพ (Biotic factor) ที่ช่วยควบคุมปริมาณของแมลงศัตรูพืชให้อยู่ในสภาพสมดุลตามธรรมชาติ (Natural balance) ซึ่งแมลงศัตรูธรรมชาติในที่นี้ หมายถึงแมลงห้ำ (Predator) และแมลงเบียน (Parasite)
ตัวห้ำ (Predators)
“แมลงตัวห้ำ” มักมีขนาดตัวที่โตกว่าสิ่งที่มันกินซึ่งเรียกว่า “เหยื่อ” (prey) ของมัน ซึ่งอาจมีพฤติกรรมการกินโดยการจับแล้วกิน หรือดูดกินของเหลวในตัวเหยื่อหมดทั้งตัว และต้องกินเหยื่อหลายตัวเพื่อการดำรงชีวิตจนครบวงจรชีวิต บางชนิดมีพฤติกรรมเป็นตัวห้ำได้ในทุกระยะการเจริญเติบโต ยกตัวอย่างเช่นด้วงเต่าตัวห้ำ (predacious beetles) หรือบางชนิดมีพฤติกรรมการเป็นตัวห้ำเฉพาะบางช่วงอายุเท่านั้น ยกตัวอย่างเช่นแมลงช้างปีกใส (lacewing) และแมลงวันดอกไม้ (syrphis fly) ที่ตัวเต็มวัยอาศัยกินน้ำหวานตามดอกไม้ ส่วนตัวอ่อนมีพฤติกรรมการกินแมลง
Menochilus sexmaculatus (Coleoptera: Coccinellidae)
Coccinella tranversalis (Coleoptera: Coccinellidae)
Harmonia octomaculata (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis discolor (Coleoptera: Coccinellidae)
Synonycha grandis (Coleoptera: Coccinellidae)
Chilocorus politus (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
Podothrips lucasseni (Kruger)
เพลี้ยไฟตัวห้ำ Karnyothrips flavipes (Jones).
เพลี้ยไฟตัวห้ำ Androthrips flavipes Schmutz.
Micraspis vincta (Coleoptera: Coccinellidae)
ตัวเบียน (Parasitoids)
แมลงเป็นสิ่งมีชีวิตซึ่งมีวิวัฒนาการจนถึงขั้นที่เรียกว่าการเบียนตัวเอง(adelphoparasitism หรือ autoparasitism) กล่าวคือแมลงเบียนชนิดเดียวกันสามารถเบียนแมลงเบียนที่อยู่ในชนิดเดียวกันได้ และโดยทั่วไปแมลงตัวเบียนทุกชนิดจะพฤติกรรมการกินแมลงในระยะตัวอ่อนเท่านั้น และใช้ตัวอาศัย (host) เพียงหนึ่งตัวในการเจริญเติบโตจนครบวงจรชีวิต และทำให้ตัวอาศัยตัวนั้นตายในที่สุด
ส่วนตัวเต็มวัยของตัวเบียนจะมีชีวิตเป็นอิสระ หาอาหารเป็นน้ำหวานจากเกสรดอกไม้ สิ่งขับถ่ายจากเพลี้ย หรือของเหลวจากตัวอาศัยที่มันทำลาย โดยทั่วไปตัวเบียนจะอาศัยกินอยู่ตัวเหยื่อภายนอกหรือภายใน และอาศัย กินอยู่ในลักษณะนี้เป็นเวลานานตลอดวงจรชีวิต หรืออย่างน้อยก็ระยะหนึ่งของวงจรชีวิต ทั้งนี้ตัวเบียนมีขนาดเล็กกว่าตัวอาศัยมาก ส่วนใหญ่ตัวอาศัยหนึ่งตัวจะมีตัวเบียนอาศัยอยู่จำนวนมาก และตัวเบียนจะค่อย ๆ ดูดกินอาหารจากเหยื่ออย่างช้า ๆ และทำให้เหยื่อตาย แมลงชนิดหนึ่งซึ่งเป็นตัวเบียนของแมลงอีกชนิดหนึ่ง เราเรียกเป็นแมลงตัวเบียน (parasites หรือ parasitoids)จุลินทรีย์ควบคุมแมลงศัตรูพืช
การใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์ควบคุมแมลงศัตรูพืช เป็นวิธีการควบคุมแมลงโดยชีวววิธีอย่างหนึ่งซึ่งในปัจจุบันได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นโดยลำดับ สำหรับการเรียนรู้ด้านการควบคุมโดยชีววิธีโดยใช้เชื้อโรค สิ่งที่ผู้สนใจควรทำความเข้าใจเป็นเบื้องต้น ได้แก่ ความหมายของการควบคุมโดยใช้จุลินทรีย์ (microbial control)
ประวัติโดยสังเขปของวิธีการดังกล่าว (A brief history) ตั้งแต่ยุกต์ที่มนุษย์ได้รู้จักการเป็นโรคของแมลงจนเกิดศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง กลไกหลักๆ ของของการเข้าทำลายแมลงของเชื้อ จุลิทรีย์โดยสังเขป ซึ่งสามารถแบ่งเป็นสองแบบหลัก ได้แก่ แบบสัมผัส (contact) และโดยผ่านการกิน (ingestion) จากนั้นควรรู้จักเชื้อจุลินทรีย์แต่ละชนิดที่สามารถก่อโรคกับแมลงซึ่ง ได้แก่ เชื้อแบคทีเรีย ราโปรโตซัว ไส้เดือนฝอย รวมทั้งอนุภาค DAN หรือ RNA ที่เรียกว่าไวรัส ทั้งนี้จุลินทรีย์โรคของแมลงเหล่านี้เป็นเชื้อที่มีความจำเพาะต่อแมลงและสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง จึงสามารถนำมาควบคุมแมลงศัตรูพืชด้วยวิธีต่าง ๆ รวมทั้งการนำมาใช้ในรูปยาเชื้อ (micro insecticide)เอกสารวิชาการ "ศัตรูธรรมชาติที่สำคัญ กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์"
ด้วงเต่าลาย
(Lady Beetles)
มวนพิฆาต
(Stink bug)
มวนเพชฌฆาต
(Assassin bug)
แมลงช้างปีกใส
(Green Lacewings)
แมลงหางหนีบ
(Earwigs)
ไรตัวห้ำ
(Predatory mite)
แตนเบียนไข่ไตรโคแกรมมา
แตนเบียนหนอนใยผัก
แตนเบียนหนอนกระทู้ผัก
แตนเบียนเพลี้ยแป้ง มันสำปะหลังสีชมพู
แตนเบียนหนอนแมลงวันผลไม้
แตนเบียนหนอนบราคอน
แตนเบียนหนอนแมลงดำหนามมะพร้าว
แตนเบียนหนอนชอนใบส้ม
แตนเบียนหนอนกออ้อย
เชื้อไวรัส เอ็นพีวี
เชื้อบีที
เชื้อราบิวเวอเรีย
เชื้อราเมตาไรเซียม
เชื้อราไตรโคเดอร์มา
เชื้อบีเอส
