แมลงศัตรูธรรมชาติ

แมลงศัตรูธรรมชาติ มีประโยชน์และมีบทบาทในการควบคุมแมลงศัตรูพืช (Insect pest) โดยชีววิธีและเป็นปัจจัยทางชีวภาพ (Biotic factor) ที่ช่วยควบคุมปริมาณของแมลงศัตรูพืชให้อยู่ในสภาพสมดุลตามธรรมชาติ (Natural balance) ซึ่งแมลงศัตรูธรรมชาติในที่นี้ หมายถึงแมลงห้ำ (Predator) และแมลงเบียน (Parasite)

มวนเพชฌฆาต

Assassin bug

ชื่อวิทยาศาสตร์

Sycanus sp.

อันดับ (Order)

Hemiptera

วงศ์ (Family)

Reduviidae

ความสำคัญ

มวนเพชฌฆาต เป็นแมลงศัตรูธรรมชาติ พบในประเทศไทยมากกว่า 20 ชนิด มีประสิทธิภาพ ในการควบคุมหนอนชนิดต่างๆ โดยเฉพาะหนอนผีเสื้อ เช่น หนอนใยผัก หนอนกระทู้ผัก หนอนกระทู้หอม หนอนเจาะสมอฝ้าย หนอนคืบกะหล่ำ หนอนคืบละหุง่ หนอนแก้วส้ม หนอนร่าน ฯลฯ โดยที่ทำลายหนอน ทุกขนาด มวนเพชฌฆาตมีพฤติกรรมเป็นตัวห้ำตั้งแต่ตัวอ่อนวัย 2 จนกระทั่งเป็นตัวเต็มวัย โดยตลอดชีวิต มวนเพชฌฆาต 1 ตัว ทำลายหนอนศัตรูพืชได้ 130 ตัว เฉลี่ย 1-2 ตัวต่อวัน ส่วนระยะตัวอ่อนทำลายหนอนเฉลี่ย 60 ตัว

ลักษณะรูปร่าง

ไข่: ลักษณะทรงกระบอก ปลายมน ไข่เป็นกลุ่มเรียงเป็นแถว เฉลี่ย 80-110 ฟองต่อกลุ่ม มีเมือกสีขาวปกคลุมกลุ่มไข่ ฟักเป็นตัวอ่อน ได้ 85 % ไข่
ตัวอ่อน: มี 5-6 วัย ลักษณะรูปร่างคล้ายมดแดง ลำตัวสีแดง สดใส หัวแคบ คอยาว ไม่มีปีก
ตัวเต็มวัย: มีขนาดใหญ่ ลำตัวยาว ความยาวจากส่วนปลายหัวถึงลำตัว 1.7−2.2 เซนติเมตร ส่วนหัวที่ติดกับอกแคบคล้ายคอ บริเวณหลังตามีความยาวมากกว่าบริเวณส่วนหน้าของตา แผ่นสามเหลี่ยม สันหลังอก มีหนาม 1 อัน ส่วนท้องด้านข้างลำตัวขยายใหญ่ ลำตัวและปีกสีแดงสลับดำ ตัวเต็มวัย 1 ตัว วางไข่ 5-7 กลุ่ม มีไข่ 480-680 ฟอง

ลักษณะการทำลายแมลงศัตรูพืช

มวนเพชฌฆาตมีปากแบบแทงดูด ลักษณะคล้ายเข็ม ปกติจะพับเก็บไว้ใต้อก เมื่อพบหนอน จะใช้ปากแทงเข้าไปในลำตัวหนอนศัตรูพืช แล้วปล่อยสารพิษทำให้หนอนเป็นอัมพาต ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ จากนั้นจึงดูดกินของเหลวจากตัวหนอน จนหนอนแห้งตาย แล้วมวนเพชฌฆาตจะไปหาหนอนตัวใหม่

การนำไปใช้

เมื่อสำรวจพบหนอนศัตรูพืช ปล่อยมวนเพชฌฆาต ตัวอ่อน หรือตัวเต็มวัย อัตรา 100 ตัวต่อไร่ ในพืชไร่ พืชผัก ไม้ดอก และในไม้ผลปล่อย 100 ตัวต่อต้น เพื่อควบคุมปริมาณหนอนให้อยู่ในระดับต่ำ หากพบหนอนปริมาณมาก ปล่อยมวนเพชฌฆาต 2,000 ตัวต่อไร่ โดยปล่อยเป็นจุดๆ ให้กระจายทั่วทั้งแปลง หลีกเลี่ยงการปล่อยในช่วงแสงแดดจัดและปล่อยซ้ำจนกว่ามวนเพชฌฆาต จะตั้งรกรากได้ ควรงดพ่น สารป้องกันและกำจัดแมลง