ศูนย์เรียนรู้เทคโนโลยีการควบคุมศัตรูพืชโดยชีววิธี มหาวิทยาลัยแม่โจ้ (MJU-BCTLC)
แมลงศัตรูธรรมชาติ
แมลงศัตรูธรรมชาติ มีประโยชน์และมีบทบาทในการควบคุมแมลงศัตรูพืช (Insect pest) โดยชีววิธีและเป็นปัจจัยทางชีวภาพ (Biotic factor) ที่ช่วยควบคุมปริมาณของแมลงศัตรูพืชให้อยู่ในสภาพสมดุลตามธรรมชาติ (Natural balance) ซึ่งแมลงศัตรูธรรมชาติในที่นี้ หมายถึงแมลงห้ำ (Predator) และแมลงเบียน (Parasite)
ไส้เดือนฝอยสไตน์เนอร์นีมา
ชื่อวิทยาศาสตร์
Steinernema carpocapsae
อันดับ (Order)
วงศ์ (Family)
ความสำคัญ
ไส้เดือนฝอย ศัตรูธรรมชาติ นำมาใช้ประโยชน์ในการควบคุมแมลง จำพวกหนอนผีเสื้อต่างๆ เช่น หนอนกระทู้ผัก หนอนใยผัก หนอนเจาะสมอฝ้าย หนอนกินใต้ผิวเปลือกลองกอง ฯลฯ นอกจากนี้ ยังทำลายหนอนด้วงชนิดต่างๆ เช่น ด้วงหมัดผัก ด้วงงวงมันเทศ ฯลฯ
ลักษณะรูปร่าง
ลักษณะการทำลายแมลงศัตรูพืช
ไส้เดือนฝอยสไตน์เนอร์นีมา วัย 3 เข้าสู่ตัวแมลงทางปาก รูหายใจ และรูทวาร เข้าไปอยู่ในตัวแมลง แล้วชอนไชเข้าสู่กระแสเลือด และเจริญเติบโต โดยกินของเหลว และเนื้อเยื่อแมลงเป็นอาหาร และ ขับถ่ายเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเป็นพิษต่อหนอนออกมา ทำให้เลือดของหนอนเป็นพิษ หนอนจะตายภายใน 1-2 วัน หลังจากนั้นไส้เดือนฝอยจะเจริญเติบโตและ ขยายพันธุ์ภายในตัวหนอน จนกระทั่งอาหารในตัว แมลงหมด ไส้เดือนฝอย รุ่นลูกวัย 3 จะออกจากซากแมลง เพื่อไปหาหนอนตัวใหม่ หนอนที่ตายสีจะซีดจาง ผนังลำตัวเหนียว
การนำไปใช้
ไส้เดือนฝอยแบบบรรจุในชิ้นฟองน้ำ บรรจุ 4 ล้านตัวต่อซอง 1. ตัดถุงพลาสติกที่บรรจุไส้เดือนฝอย เทฟองน้ำใส่ในน้ำตามอัตราที่ใช้ 1 ซองต่อน้ำ 2 ลิตร 2. ขยำฟองน้ำให้ไส้เดือนฝอยออกมาอยูใน่ น้ำให้หมด ควรแบ่งน้ำขยำประมาณ 3 ครั้ง 3. บีบเอาฟองน้ำออกจากน้ำไส้เดือนฝอย 4. ใช้ไส้เดือนฝอยเพื่อควบคุมแมลง 1) หนอนกินใต้ผิวเปลือกลองกอง พ่นไส้เดือนฝอยตามกิ่งและลำต้นที่มีหนอน ประมาณ ไส้เดือนฝอยบรรจุในชิ้นฟองน้ำ 2-3 ลิตร ต่อต้น พ่นติดต่อกัน 2 ครั้ง ห่างกัน 15 วัน 2) หนอนกระทู้หอมในดาวเรือง พ่นไส้เดือนฝอยตามยอดและดอกในช่วงเย็น ทุก 5-7 วัน หลังเพาะเมล็ด 15 วัน 3) ตัวอ่อนด้วงหมัดผัก พ่น หรือราดไส้เดือนฝอยในแปลงผักหลังการให้น้ำ ควรใช้หลังหว่านเมล็ด และพ่นทุก 10 วัน ติดต่อกัน 4 ครั้ง 4) ด้วงงวงมันเทศ พ่น หรือราดไส้เดือนฝอยในแปลงปลูกมันเทศ หลังจากที่มันเทศมีอายุ 60 วัน และใช้ติดต่อกันทุก 15-20 วัน ประมาณ 3-4 ครั้ง ไส้เดือนฝอยที่บรรจุในชิ้นฟองน้ำ เมื่อจะใช้ต้องขยำชิ้นฟองน้ำในน้ำ เพื่อให้ไส้เดือนฝอยหลุด ออกมา ทำให้ยุงยากในการใช้่ ปัจจุบันกรมวิชาการเกษตรได้พัฒนาการเก็บรักษาไส้เดือนฝอยในรูปผงละลายน้ำ เพื่อสะดวกในการใช้